Nieperfekcyjny ideał
Yi Sang, Kości dziecka, przeł. E. Rynarzewska, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 2019, 160 s.
Yi Sang jest wyjątkową postacią literatury koreańskiej, jednym z najbardziej zasłużonych pisarzy początków modernizmu tego kraju. Okres działalności autora upłynął pod znakiem ciężkiej okupacji japońskiej oraz gruźlicy, z którą zmagał się przez ostatnie lata życia i na którą zmarł w 1937 roku, w wieku 27 lat, pozostawiając po sobie rewolucyjne i kontrowersyjne dla jemu współczesnych, zarazem formą, jak i treścią, dzieła, głównie poezję. Jego najsłynniejszymi dziełami są: antologia wierszy Crow’s Eye View (Oczami wrony) oraz zbiór opowiadań Kości dziecka.
W skład Kości dziecka wchodzi pięć opowiadań. Są to kolejno: Skrzydła, Spotkania i rozstania, Fantazmaty, Kości dziecka oraz Ostatnie godziny. Są one utrzymane w tonie autofikcji, w której dzięki mistrzowskiemu użyciu strumienia świadomości oraz wplątaniu wątków i postaci z życia autora, granica między biografią a fikcją zdaje się zanikać. Yi Sang udziela głównym bohaterom własnej tożsamości – czasem w domyśle, czasem bezpośrednio, nadając im swoje imię (jak np. w Spotkaniach i rozstaniach czy Ostatnich godzinach). Każdy z tych Yi Sangów cierpi, tak jak ten prawdziwy, z powodu niesprawiedliwości świata, choroby oraz nieszczęśliwych relacji z kobietami. Jest złamanym geniuszem, balansującym na krawędzi rozpaczy, lecz pomimo okoliczności, skrycie marzącym o zaznaniu choćby odrobiny szczęścia. Ton, w jakim utrzymane są te historie, wywołuje w czytelniku wrażenie, jakby pisane były nie słowami, lecz czystym bólem.
Na szczególną uwagę zasługuje opowiadanie Skrzydła. Jego bohater jest pogrążony w letargu i zamieszkuje wraz z żoną w dwupokojowym mieszkaniu w ubogiej dzielnicy. Protagonista nie potrafi, bądź nie chce, nazwać zawodu małżonki, która późnymi wieczorami, kiedy on leży owinięty ciasno kołdrą w swoim pokoju, w drugim przyjmuje innych mężczyzn, płacących jej za te wizyty. Po każdym dniu pracy żona zostawia Yi Sangowi część zarobionych pieniędzy. Gromadząc je, bohater z czasem wyrabia w sobie zainteresowanie światem zewnętrznym i po długim czasie zamknięcia w czterech ścianach wyrusza w poszukiwaniu sposobu, w jaki może wydać swoje oszczędności. Tym samym rozpoczyna też podróż ku wyzwoleniu z więzień, którymi stały się dla niego nieszczęśliwe małżeństwo, mieszkanie oraz jego własny umysł, marząc, by pewnego dnia odzyskać utracone skrzydła i odlecieć na nich od otaczającego go zła.
Jak zaznacza Ewa Rynarzewska – autorka polskiego przekładu Kości dziecka, tłumaczenie Yi Sanga jest trudnym zadaniem, gdyż, oprócz niejasności w interpretacji utworów, pisarz często łamie zasady gramatyki, wtrąca wyrażenia z innych języków oraz specjalistyczny żargon, nie stroniąc także od mniej konwencjonalnych interpretacji koreańskich znaków. Te zabiegi potęgują obraz ekscentrycznego, szokującego twórcy o wybitnym intelekcie, jaki Yi Sang kreował dla siebie zarówno literacko, jak i w życiu prywatnym. Charakter artysty doskonale oddaje nawet jego pseudonim, pochodzący od koreańskiego słowa „isang”, w swoim zasięgu znaczeniowym obejmującego od „odmienności” aż do „ideału”.
Biorąc pod uwagę brak nowego nakładu wydawniczego, twórczość Yi Sanga nie cieszy się w Polsce dużą popularnością – fizyczne kopie są dostępne jedynie na rynku książek używanych – zbiór Kości dziecka najłatwiej zdobyć więc w formie ebooka. Niemniej jednak jest to autor, któremu zdecydowanie warto dać szansę.
Piotr Gulewski
