Bez wartościowania

Rainer Sachs [i inni], Leksykon artystów plastyków i twórców rzemiosła artystycznego Śląska, t. 2: Miasto Zielona Góra, ViaNova, Wrocław 2021, 431 s.; t. 3: Powiat żagański, ViaNova, Wrocław 2021, 391 s.

Śląsk w swojej historii zamieszkiwany był przez przedstawicieli różnych narodowości i religii. Pozwoliło to na rozwinięcie bogatych tradycji artystycznych, co przedstawione zostało w Leksykonie artystów plastyków i twórców rzemiosła artystycznego Śląska.

Publikacja jest projektem realizowanym przez zespół polsko-niemieckich autorów, a jego początki sięgają 40 lat wstecz, kiedy to Rainer Sachs, saksoński historyk, archeolog i historyk sztuki rozpoczął badania na Śląsku. Projekt docelowo ma obejmować 72 powiaty historycznego terytorium Śląska. Do tej pory ukazało się osiem tomów, w wersji polskiej i niemieckiej. Dwa najnowsze obejmują miasto Zielona Góra i powiat żagański. Są to jednocześnie dwa najobszerniejsze tomy.

Zadanie Leksykonu polega na dostarczeniu możliwie najdokładniejszych danych o życiu i twórczości artystów plastyków i twórców działających na danym terenie od pierwszych średniowiecznych wzmianek o twórczości na Śląsku po dzień dzisiejszy. Poszczególne tomy Leksykonu przypisane są do śląskich powiatów i miast na prawach powiatu. Ze względów historycznych obejmuje on również część województwa lubuskiego. Twórczość artystyczna na Śląsku nie jest rozdziałem zamkniętym. Wciąż pojawiają się nowe talenty w wielu dziedzinach. W Leksykonie ujmujemy życie i dokonania współczesnych artystów, albowiem wierzymy głęboko, iż w ten sposób przyczyniamy się do promocji zarówno regionu, jak i postaw artystycznych poszczególnych twórców. Leksykon ujmuje wszelkie formy twórcze sztuk plastycznych i rzemiosła artystycznego.

Badania nad powojenną działalnością artystyczną w powiecie zielonogórskim, Zielonej Górze i powiecie żagańskim trwały pięć lat. Dzięki zaangażowaniu wielu instytucji (w tym Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Cypriana Norwida w Zielonej Górze) oraz osób prywatnych możliwe było zrealizowanie projektu. Niezliczone wywiady z artystami i godziny spędzone w bibliotekach i archiwach miały na celu jak najlepsze przedstawienie życia artystycznego regionu. Autorzy są jednocześnie świadomi, że Leksykon zawiera luki, które pozostają jednak do uzupełnienie w przyszłości, a na co pozwala opracowany system sporządzania haseł Leksykonu, opisany we wstępie każdego tomu.

Autorzy wyraźnie podkreślają, że Leksykon nie dokonuje żadnego wartościowania ani nie zawiera tekstów krytycznych dotyczących prac danego artysty. Jedynym wyznacznikiem jest kolejna litera alfabetu (obok Linckelmann znajdzie się Litecka) i udokumentowane formy twórcze w sztukach plastycznych i rzemiośle (obok profesora wyższej uczelni znajdzie się malarz amator czy artysta ludowy).

Obecnie autorzy pracują nad niemiecką, zaktualizowaną wersją tomu poświęconego śląskiej części powiatu żarskiego.

Berthold Oskar Kandora