Ewa Mielczarek
Kto nie widział, niech żałuje!
Proza Poetów
14. Festiwal Literacki im. Anny Tokarskiej
Trudno uwierzyć, że to już czternasta edycja Festiwalu! Dane mi było uczestniczenie we wszystkich cyklach tej imprezy. Jednak to nie pora, aby wspominać historię kilkunastu odsłon Festiwalu, tym bardziej że precyzyjnie i szczegółowo uczynił to już Andrzej Buck w publikacji zatytułowanej 10 lat Prozy Poetów. Festiwal Literacki im. Anny Tokarskiej, wydanej sumptem wydawnictwa Pro Libris w 2018 roku.
W mojej ocenie to wyjątkowe wydarzenie, które z roku na rok zyskuje na rozmachu i atrakcyjności. Festiwal rozrasta się, poszerza program, wzbogaca
ofertę, urozmaica formułę. Skupmy się jednak na roku 2024! Tegoroczny, rozpoczęty 12 listopada, blok imprez koncepcyjnie był opracowywany wiele tygodni wcześniej. Dyrektor i szef programowy, Andrzej Buck, wraz z zespołem Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Cypriana Norwida w Zielonej Górze, zaplanował tę edycję jako wydanie kryminalne i pod takim właśnie tytułem przebiegały poszczególne wydarzenia.
Zaproszono autorów parających się literaturą kryminalną z najwyższej półki, co znalazło odbicie we frekwencji uczestników spotkań literackich, poziomie prowadzonych rozmów, działań wystawienniczych, gier kryminalnych itd. A rozpoczęło się w listopadowy wieczór (czwartek 12 listopada) – zupełnie nie „kryminalnie”, za to w nawiązaniu do jednego z patronów 2024 roku – wernisażem wystawy fotograficznej Czesław Miłosz – 2024. Rok Poety z udziałem Adama Lizakowskiego, poety, tłumacza, fotografa. Wystawę zaaranżowano w zielonogórskiej książnicy dzięki uprzejmości Ambasady Amerykańskiej w ramach programu „Ameryka w twojej bibliotece”.
Tego samego dnia do Zielonej Góry przybył Maciej Siembieda, twórca powieści sensacyjnych, kryminałów historycznych oraz thrillerów. Za reportaże poświęcone śledztwom historycznym trzykrotnie otrzymał tzw. Polskiego Pulitzera, czyli nagrodę Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich. Rozmowę z autorem na temat jego pisarstwa, w tym jego najnowszej książki Kairos moderował Przemysław Piotrowski, popularny twórca bestsellerowych książek kryminalnych.
Dzień później, 13 listopada, odbyło się kolejne festiwalowe wydarzenie w ramach Wieczoru z Kryminałem – spotkanie autorskie z Robertem Małeckim, wybitnym specjalistą w branży kryminalnej, ale też politologiem, filozofem i dziennikarzem, laureatem Nagrody Wielkiego Kalibru oraz Nagrody Kryminalnej Piły. Wydarzenie połączone było z premierą najnowszej książki Małeckiego zatytułowanej Skrzep. Rozmowę z autorem przeprowadzili Małgorzata i Daniel Grupa, autorzy vloga @literaccy.
Mariusz Czubaj był tego samego dnia bohaterem kolejnego wydarzenia. Spotkanie z profesorem antropologii kultury, literaturoznawcą, autorem powieści kryminalnych, laureatem Nagrody Wielkiego Kalibru dla najlepszej polskiej powieści kryminalnej i sensacyjnej w 2008 roku poprowadził Krzysztof Koziołek. Spotkanie połączone było z premierą najnowszej książki Czubaja pt. Krótkie pożegnanie.
W programie Festiwalu Literackiego przewidziano także przedsięwzięcie adresowane do młodego odbiorcy. 14 listopada zorganizowano grę Wieczór Czarnych Historii w Bibliotece Norwida. Zagadki Kryminalne – Czarne Historie, czyli zestaw elektryzujących zagadek kryminalnych połączonych z improwizowanym śledztwem. Grę dla młodzieży powyżej piętnastego roku życia przeprowadzono w kilku miejscach (Pro Libris Café im. Andrzeja K. Waśkiewicza, Hol Główny Biblioteki, Mediateka Góra Mediów, Patio Biblioteki), a koordynacją wydarzenia zajęli się: Karolina Zielska, Miko Dziedziewicz, Mikołaj Borej oraz Adrian Kaszuba. Dla usprawnienia organizacji przedsięwzięcia przeprowadzono zapisy. A oto jak reklamowano wydarzenie, a co najważniejsze – spełniono ukrytą w zapowiedzi obietnicę: „Tego wieczoru Pro Libris Café przeobrazi się w mroczne biuro detektywistyczne. Uczestnicy zmierzą się z pełnymi tajemnic zagadkami gry Czarne Historie, które rozbudzą ich wyobraźnię i wprowadzą w klimat kryminalnej intrygi. To zaledwie początek… Wkrótce każdy z nich podejmie wyzwanie, by podążyć śladami mordercy i odkryć prawdę skrytą w cieniu”.
Gość specjalny Festiwalu, Katarzyna Bonda, przybyła do Zielonej Góry 15 listopada. Ta jedna z najpopularniejszych autorek powieści kryminalnych w Polsce i za granicą (jej książki są wydawane w 17 krajach) już parokrotnie gościła w Bibliotece Norwida. Tym razem promowała swą najnowszą książkę W głąb. Spotkanie autorskie z pisarką poprowadziła redaktorka Karolina Kamińska.
Wśród eventów festiwalowych odnoszących się do patronki przedsięwzięcia znalazło się ponadto wydarzenie Anna Tokarska – Poezja zapisana od nowa. Tak nazwano warsztaty kaligraficzne dla młodzieży powyżej czternastu lat oraz dla dorosłych. Proponowane działanie oparto o warsztat kaligrafii, mający na celu przypomnienie twórczości wybitnej zielonogórskiej poetki, Anny Tokarskiej oraz opanowanie sztuki artystycznego pisania. Część warsztatową projektu, polegającą na nauce pisania kaligraficznego, poprowadziła Katarzyna Lewandowska, zielonogórska nauczycielka, specjalistka w zakresie sztuki kaligrafii i iluminacji. Część literacko-biograficzną projektu przygotowali, związani z Centrum Edukacji Regionalnej, pracownicy Działu Informacji Regionalnej i Bibliograficznej Biblioteki Norwida. Warsztaty, wpisane w kilkumiesięczny cykl, odbyły się 16 listopada.
Kolejną gwiazdą w kryminalnym panteonie pisarskim był Przemysław Piotrowski, który 16 listopada rozmawiał o swojej twórczości, w tym o najnowszej książce Ostatni taniec, z moderatorem spotkania dr. Wolfgangiem Bryllą. Ten popularny pisarz, autor bestsellerowych powieści kryminalnych zgromadził rzesze miłośników swojego pisarstwa.
Zupełnie nowym pomysłem w programie Festiwalu stał się Spacer Literacki z Dreszczykiem po Zielonogórskich Zaułkach. Biblioteka Norwida wespół z Fundacją Tłocznia zaprosiła do udziału w wędrówce ulicami miasta, śladem mrocznych historii zapisanych na kartach zielonogórskiej historii i literatury. Przedsięwzięcie okazało się bardzo udane. Mimo zimnego, listopadowego wieczoru w spacerze uczestniczyło ponad 130 osób. Podczas spaceru jego gość specjalny, pisarz Krzysztof Koziołek, przy dawnej willi Liddy Beuchelt przy al. Niepodległości przeczytał fragment swojej powieści Wzgórze Piastów.
Na kameralne spotkanie w Pro Libris Café im. Andrzeja K. Waśkiewicza zaproszono Jana Wagnera, jednego z najznakomitszych poetów niemieckich średniego pokolenia. Była to okazja do promocji tomiku Esej o komarach w tłumaczeniu Tomasza Ososińskiego. Spotkanie w języku angielskim i polskim poprowadziła 18 listopada Agnieszka Ginko-Humphries.
Przedostatni dzień festiwalowych atrakcji (19 listopada) zakończył się dwoma wydarzeniami. Pierwszym było spotkanie z laureatką 7. Konkursu Debiut Pro Libris, Agnieszką Tymoszczuk. Nagrodą w konkursie było wydanie autorskiej książki poetyckiej pt. to ciche zwierzę jakie tam w tobie. Prezentacja tomiku przerodziła się w szeroką dyskusję z publicznością, wkraczającą na pole psychologii i problemów globalnych. Spotkanie moderowała dr Mirosława Szott.
Spotkanie autorskie z Krzysztofem Koziołkiem połączone z premierą książki Już nie żyjesz zorganizowane w Pro Libris Café im. Andrzeja K. Waśkiewicza zgromadziło rzeszę fanów tego autora.
20 listopada, na koniec festiwalowych wydarzeń, była okazja uczestniczenia w spotkaniu wokół książek Jana Nowickiego, zmarłego przed dwoma laty aktora, reżysera teatralnego, pisarza i poety. W spotkaniu wzięli udział Anna Nowicka, małżonka aktora oraz Łukasz Maciejewski, krytyk teatralny i filmowy. Podczas rozmowy przybliżono twórczą sylwetkę artysty, ale też jego osobowość i usposobienie.
To już wszystko, co wydarzyło się podczas 14. Festiwalu Literackiego im. Anny Tokarskiej. Zapewniam Państwa, że przedsięwzięcie warte było obejrzenia, wysłuchania, a momentami nawet przeżycia dreszczyku emocji…