Pro Libris Nr 1 (91)/2025

Od redakcji

Temat numeru Ona on ono to zachęcenie do spojrzenia na ważne zagadnienia tożsamości, płci, niebinarności, a także na relacje ze światem pozaantropologicznym. To także próba zmierzenia się z językiem, który wydaje się nie nadążać za zmianami społecznymi.

Dział literacki przedstawia się bardzo hojnie i różnorodnie. Otwieramy numer wierszami Opal Ćwikły, slumerki nagrodzonej w zeszłym roku Silesiusem za debiut za projekt Ufoporno. Pierwszy z zestawu wierszy zaczyna się tak: „gdybym była koniczką morską płodziłabym małe bez zastanowienia” (hobby seahorsing). Mamy nadzieję, że będą Państwo zaintrygowani. Warto sprawdzić, jak autorka czyta swoje wiersze w sieci (to dopiero performance!).

Wśród autorek i autorów poezji znajdą Państwo też takie nazwiska: Julia Gwóźdź, Magdalena Kalinowska, Beata Patrycja Klary-Stachowiak, Alina Kruk, Jolanta Pytel, Karol Bosek, Rafał Gawin, Władysław Klępka, Bartosz Konopnicki, Roman Krzywotulski. Debiutują na naszych łamach Karolina Gurazda-Grabarczyk i Krzysztof Skowronek.

Prozy także nie brakuje. Zdecydowaliśmy opublikować tym razem opowiadania: Patrycji Mierzejewskiej, Iwony Agnieszki Zielskiej, Rafała Blecharza, Władysława Edelmana, Ryszarda Jasińskiego, Szczepana Macholaka, Grzegorza Pula. Przemysław Znojek publikuje u nas po raz pierwszy. Poza tym stałe miejsce znajdują w kwartalniku zapiski Czesława Sobkowiaka i esej Mirosława Kuleby.

Dział Zbliżenia otwiera rozmowa Mirosławy Szott z Józefem Baranem o wierszu Janusza Stycznia, wrocławskiego poety (także związanego ze środowiskiem literackim Zielonej Góry). Ewa Mielczarek przedstawia relację z Lubuskich Wawrzynów 2024. Zamieszczamy także dwie laudacje wawrzynowe, które zostały napisane przez Małgorzatę Mikołajczak i Wojciecha Browarnego – przewodniczących dwu kapituł. Przedrukowujemy też tekst Iwony Peryt-Gierasimczuk przedstawiający sylwetkę i twórczość ważnego zielonogórskiego artysty – Adama Bagińskiego. Ponadto mamy dla Państwa relację z Noworocznego Wierszowania wraz z werdyktem i wyróżnionymi wierszami. A na koniec tekst Henryka Warszawskiego poświęcony Mieczysławowi J. Warszawskiemu.

W Pracowni znajdą Państwo dwa teksty studentów napisane pod okiem Małgorzaty Mikołajczak. Także w dziale Varia umieszczamy studenckie omówienia próby generalnej spektaklu Balladyna (napisane pod kierunkiem Tomasza Ratajczaka). Traktujemy
te teksty jako wprawki pisarskie, pokazujące perspektywę młodego odbiorcy. Prosimy je potraktować z życzliwością.

Obok nich tekst Łukasza Maciejewskiego, jednego z najważniejszych krytyków filmowych i teatralnych. Wspomina on Pawła Gabora, zmarłego niedawno aktora Lubuskiego Teatru. Dział Varia zamyka Radosław Domke tekstem o pierwszym Lubuskim Lecie Filmowym omawianym na łamach „Nadodrza”.

W dziale Recenzji i omówień zamieszczono sporo wnikliwych obserwacji. O poezji piszą: Jolanta Fainstein, Agata Kostrzewska, Katarzyna Krysińska, Zbigniew Chojnowski i Radosław Sztyber. Z kolei prozę wzięli na warsztat: Beata Czuba, Joanna Kapica-Curzytek, Marcin Mielcarek. Zygmunt Marek Piechocki opowiada o swojej recepcji koncertu Brahmsa, a Izabela Rudzka przenika do świata obrazów Magdaleny Gryski.

Numer wzbogacają rzeźby i asamblaże Jerzego Gąsiorka, który w rozmowie z Ewą Mielczarek zwierza się ze swoich twórczych fascynacji. Zamieszczamy dodatkowo komentarz Andrzeja Draguły wygłoszony podczas finisażu wystawy pt. Wokół Sacrum w styczniu 2025 roku w Galerii Biblioteki Norwida. Zapraszamy do lektury i przyjrzenia się zaimkom osobowym wokół nas.

Pro Libris. Lubuskie Pismo Literacko-Kulturalne

Ukazuje się od 2001 roku, obecnie w cyklu kwartalnym. O kształt i poziom pisma dba redakcja: Andrzej Buck (red. naczelny) oraz Ewa Mielczarek (sekretarz). Od lat z pismem współpracuje prof. Małgorzata Mikołajczak – znawczyni m.in. regionalnej literatury, patronująca działowi ZBLIŻENIA, w którym zamieszczane są artykuły krytycznoliterackie i szkice poświęcone przede wszystkim twórczości autorów ważnych dla regionu.

Każdy numer ma bohatera plastycznego, którego sylwetka i twórczość jest prezentowana na łamach, a także temat przewodni, który z różnych perspektyw ukazują teksty eseistyczne i felietony. “Pro Libris” urozmaicają teksty prozatorskie i poetyckie autorów o ugruntowanej już pozycji literackiej, jak i debiutantów. Od kilku lat w piśmie są prezentowane wiersze młodych poetów biorących udział w konkursie Debiut Poetycki Pro Libris. Każdy numer zawiera recenzje i omówienia książek, spektakli lub wydarzeń kulturalnych ważnych dla regionu bądź o charakterze ponadlokalnym.

Sprzyjające dla powstania pisma było przygraniczne położenie województwa lubuskiego i sąsiedztwo Niemiec, dlatego też temat stosunków polsko-niemieckich od początku istnienia kwartalnika pojawia się na jego łamach, a ponadto w numerach zamieszczane są teksty tłumaczone na język niemiecki.

Wysoki poziom zamieszczanych tekstów oraz atrakcyjna oprawa plastyczna pisma sprawiają, iż znajduje ono sponsorów na wydanie kolejnych numerów, wśród których znaleźli się: Euroregion Sprewa – Nysa – Bóbr, Urząd Miasta Zielona Góra, Fundacja Współpracy Polsko-Niemieckiej, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Stowarzyszenie Słubfurt, Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich (Zarząd Okręgu).