The post Okładka – tył appeared first on Pro Libris.
]]>
The post Okładka – tył appeared first on Pro Libris.
]]>The post Adam Bałdych appeared first on Pro Libris.
]]>
The post Adam Bałdych appeared first on Pro Libris.
]]>The post Kozzi 2025 appeared first on Pro Libris.
]]>
The post Kozzi 2025 appeared first on Pro Libris.
]]>The post Konkursy numeru 91 appeared first on Pro Libris.
]]>
The post Konkursy numeru 91 appeared first on Pro Libris.
]]>The post Konferencje Norwida 2025 appeared first on Pro Libris.
]]>
The post Konferencje Norwida 2025 appeared first on Pro Libris.
]]>The post Autorzy numeru appeared first on Pro Libris.
]]>
Fabian Sebastian Baliński
Studiował filologię polską na Uniwersytecie Zielonogórskim. Interesuje się literaturą fantastyczną i popkulturą. Szczególną uwagę poświęca mechanizmom konstrukcji narracyjnej, zwłaszcza związanym z kreacją antagonisty.
Józef Baran
Urodził się w 1947 roku w Borzęcinie. Poeta, laureat m.in. Nagrody Fundacji im. Kościelskich. Wydał kilkadziesiąt tomików wierszy, a także dzienniki, korespondencję ze Sławomirem Mrożkiem. Ostatnio ukazała się książka Słoneczna ruleta. Wiersze przebrane z lat 1969-2020 (2021) oraz tom wierszy Pokój i wojna (2022). Jego teksty wielokrotnie stały się inspiracją dla piosenkarzy i piosenkarek (m.in. dla SDM, Beaty Rybotyckiej, Marka Burskiego, Mirosława Kalisiewicza) oraz były tłumaczone na około dwadzieścia języków. Wiersze znalazły się w podręcznikach szkół podstawowych i średnich. Były też wykorzystywane na maturach. Poeta jest przewodniczącym jury Konkursu Poetyckiego „Źródło”. Mieszka w Krakowie.
Marta Bielawa
Urodzona w 2005 roku. Studentka filologii polskiej na Uniwersytecie Zielonogórskim. Interesuje się literaturą, która towarzyszy jej od dzieciństwa. Obcowanie z teatrem i sztuką stanowi jej ulubioną formę spędzania wolnego czasu.
Rafał Blecharz
Urodzony w 1990 roku. Absolwent filozofii na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Autor krótkich form literackich publikowanych m.in. w „Twórczości”, „Wyspie”, „Toposie”, „Epea”. Finalista 19. edycji projektu „Połów. Poetyckie i prozatorskie debiuty 2024”. Dyrektor kreatywny i producent w studiu animacji. Laureat polskich nagród graficznych. Aktualnie poszukuje wydawcy dla swojej debiutanckiej powieści pt. Stalker oraz zbioru opowiadań Wszyscy papieże świata.
Karol Bosek
Urodził się w 1987 roku w Darłowie. Drukowany w „Lampie”, „Twórczości”, „Więzi” i „Wyspie”. Autor tomiku wierszy Cytrynówka, zbiorów opowiadań Blisko, …noc i sen, Święta i Uczucie, a także noweletki Mieścina. Laureat jednego z konkursów Fundacji Wisławy Szymborskiej.
Wojciech Browarny
Historyk literatury polskiej, regionalista, krytyk literacki, profesor nadzwyczajny Uniwersytetu Wrocławskiego. Pracuje w Instytucie Filologii Polskiej UW, w którym kieruje Zakładem Historii Literatury Polskiej po 1918 roku i Pracownią Badań Regionalnych. Członek Komitetu Nauk o Literaturze Polskiej Akademii Nauk. Naukowo zajmuje się współczesną polską prozą, kulturą literacką na Dolnym Śląsku po 1945 roku, antropologicznymi problemami nowoczesności, związkami kultury i historii z przyrodą. Autor książek, m.in. Tadeusz Różewicz and Modern Identity in Poland since the Second World War (Wrocław 2019) oraz opracowania Wyboru prozy Tadeusza Różewicza w serii Biblioteki Narodowej (Wrocław 2021). W latach 1996-1999 kierował działem krytyki pisma literacko-artystycznego „Dykcja”. Jako recenzent współpracuje z miesięcznikami „Nowe Książki” i „Odra”.
Zbigniew Chojnowski
Urodził się 1962 roku w Orzyszu. Poeta, krytyk literacki, prozaik, historyk literatury, antologista, profesor zatrudniony na Uniwersytecie Warmińsko-Mazurskim w Olsztynie. Wydał monografie o Jarosławie Iwaszkiewiczu, Annie Kamieńskiej, Michale Kajce oraz studia, eseje i szkice o literaturze współczesnej, ostatnio: Prowincjusze, tubylcy i bywalcy (2024), Ziemie słów. Szkice o poezji wspólnotowej (2024). Stale współpracuje z „Nowymi Książkami”, „Toposem”, „Twórczością”, „Akcentem”, „Forum Akademickim”. Opublikował tomy poezji, m.in.: Śniardwy (1993), Cztery strony domu (1996), Prześwit (2002), Bliźniego, swego (2012 – książka poetycka nominowana do Nagrody Orfeusza im. K. I. Gałczyńskiego), Kamienna kładka. Wiersze wybrane z lat 1980-2011 (2012), Widny kres (2017), Zawsze gdzieś jest noc (2018), Tyle razy nie wiem (2022), Co to to (2023). Także autor prozy diarystycznej. Członek Stowarzyszenia Pisarzy Polskich.
Beata Czuba
Psycholożka, socjolożka, dr nauk humanistycznych, adiunkt na Wydziale Bezpieczeństwa, Logistyki i Zarządzania w Wojskowej Akademii Technicznej (Warszawa). Autorka pięciu monografii naukowych oraz kilkudziesięciu artykułów. Interesuje się kulturą popularną, w szczególności tym, w jaki sposób odzwierciedla współczesne zjawiska społeczne. Jest miłośniczką filmu, muzyki filmowej oraz literatury. Rodzinnie związana z Żarami.
Opal Ćwikła
Laureatka nagrody Silesius za debiut roku 2023, autorka performansu UFOPORNO (2023), mistrzyni Lublina w slamie poetyckim 2022, propagatorka dragu poetyckiego, obecnie mieszka w Warszawie, aby promować w niej Lublin, artystka multidyscyplinarna, kłir, ikona stylu, miłośniczka czipsów.
Radosław Domke
Dr hab., prof. Uniwersytetu Zielonogórskiego; rodowity Lubuszanin. Autor 175 publikacji dotyczących problematyki Ziemi Lubuskiej, filmu polskiego oraz historii społecznej PRL. Od 17 lat wykłada w Instytucie Historii UZ.
Andrzej Draguła
Urodził się w 1966 roku w Lubsku. Dr hab. teologii i publicysta. Kieruje Katedrą Teologii Praktycznej na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Szczecińskiego, pracując na stanowisku profesora nadzwyczajnego US; pełni funkcję Przewodniczącego Rady Naukowej Instytutu Nauk Teologicznych. Członek Komitetu Nauk Teologicznych Polskiej Akademii Nauk. Jest członkiem Rady Naukowej Laboratorium Więzi. Publikował m.in. w „Więzi”, „Rzeczpospolitej”, „W drodze” i „Tygodniku Powszechnym”. W 2018 został laureatem Nagrody Dziennikarskiej „Ślad” im. Biskupa Jana Chrapka. Autor wielu publikacji, m.in. Eucharystia zmediatyzowana. Teologiczno-pastoralna interpretacja transmisji Mszy Świętej w radiu i telewizji, Ocalić Boga. Szkice z teologii sekularyzacji, Copyright na Jezusa. Język, znak, rytuał między wiarą a niewiarą, Bluźnierstwo. Między grzechem a przestępstwem.
Władysław Edelman
Autor opowiadań, tekstów satyrycznych, fraszek i limeryków nagradzanych w ogólnopolskich konkursach, m.in. w Bogatyni (Turniej Łgarzy), Przemyślu (Turniej Satyry „O Złotą Szpilę”), Myślenicach (Konkurs Literacki „Fraszka Igraszka”), Zielonej Górze (Konkurs Literacki im. Anny German), Małopolskiej Nagrodzie Poetyckiej „Źródło” i innych. Publikuje także w internetowym wydawnictwie MPK – Moja Przestrzeń Kultury. Współtworzy Literacki Kabaret HALLO. Wielbiciel jazzu, Monty Pythona i Haruki Murakamiego. Mieszka w Zielonej Górze.
Jolanta Fainstein
Urodziła się w 1986 roku. Filolożka, doktorka nauk humanistycznych w zakresie językoznawstwa, tłumaczka, dramatopisarka, poetka. Pracuje na Uniwersytecie Zielonogórskim w Instytucie Neofilologii. Otrzymała wyróżnienie w Konkursie o Nagrodę Dramaturgiczną im. Tadeusza Różewicza (2022 r.) za dramat Mama ma szorstkie ręce. Jej utwór Dybuki znalazł się w tym roku na long-liście Nagrody Dramaturgicznej AURORA oraz w finale Konkursu Dramaturgicznego im. Łucjana Kościeleckiego o nagrodę Pióro Jaracza. Jej najnowsza sztuka Zjem babie lato będzie miała swoją premierę we wrześniu br. w krakowskim teatrze Proscenium. Autorka swoją poezję publikowała w „Chiduszu”, „Pro Libris”, „Filologii Polskiej”.
Rafał Gawin
Rocznik 1984. Poeta, recenzent, animator, konferansjer, redaktor, korektor, wydawca, instruktor, skarbnik i handlarz. Wydał pięć książek z wierszami, ostatnio Ofertę bezzwrotną (Wrocław 2024), oraz dwa poematy, ostatnio Zdania bez wypadku i żadnego trybu (Katowice 2024). Tłumaczony na języki, niedawno znowu ukraiński, a wcześniej m.in. angielski, bengalski, bułgarski, kurdyjski, niemiecki, rumuński, słoweński, węgierski i włoski. Mieszka w Łodzi, gdzie pracuje w Domu Literatury i działa w oddziale Stowarzyszenia Pisarzy Polskich.
Karolina Gurazda-Grabarczyk
Urodziła się w 1980 roku w Radomsku. Talent słowa odziedziczyła w genach po tacie (tak przynajmniej podejrzewa). W 2021 roku nakładem Wydawnictwa Literackiego Białe Pióro ukazała się jej debiutancka książka poetycka Dens serotinus.
Julia Gwóźdź
Absolwentka dziennikarstwa i komunikacji społecznej ze specjalizacją pisanie kreatywne na Uniwersytecie Zielonogórskim. Współautorka książki W lustrze snów oraz zbioru opowiadań Moneta, odpowiadała również za redakcję i korektę obu tych dzieł. Jej teksty ukazały się także w „Pracach Aksjologicznych” i poprzednich numerach „Pro Libris”. Swoją miłość do poezji oraz pisarstwa zawdzięcza przede wszystkim twórczości Edgara Allana Poego. W wolnym czasie gra w zespole na gitarze basowej.
Ryszard Jasiński
Rzeźbiarz, pisarz. Absolwent polonistyki na Uniwersytecie Wrocławskim. Nauczyciel, działacz samorządowy. Autor nagrodzonej w Konkursie Literackim Uniwersytetu Gdańskiego (2003) powieści pt. niewidzialna władza, w której kontynuuje poszukiwania nowych form wypowiedzi artystycznej, nowych form ekspresji literackiej. Jest także autorem nowatorskiej powieści wrota gomory. Miłośnik muzyki heavy metal i fotografowania, entuzjasta przyrody. Mieszka i tworzy w Tuplicach.
Magdalena Kalinowska
Urodziła się w 1987 roku. Debiutowała w „Pro Libris” (numer „Młodzi”, 2010). Wykonała kilka grafik do tomików poetyckich. Ukończyła filologię polską, architekturę wnętrz ze scenografią na ASP im. E. Gepperta we Wrocławiu oraz studia podyplomowe z tłumaczeń polsko-niemieckich na Uniwersytecie Wrocławskim. Od wielu lat pracuje z dziećmi i młodzieżą w zakresie kompetencji społecznych oraz pedagogiki przeżyć (współpracując z różnymi organizacjami z Polski i Niemiec). W wolnym czasie czyta poezję, czasem maluje, obecnie też pisze. Od niedawna studiuje psychologię. Mieszka w Eichwalde.
Joanna Kapica-Curzytek
Anglistka i pedagożka, doktor nauk humanistycznych, adiunkt na Uniwersytecie Zielonogórskim. Autorka recenzji książek, recenzji teatralnych i wywiadów (www.e-teatr.pl). W latach 2000-2007 współpracowała z Akademickim Radiem Index. Wyróżniona nagrodą specjalną Studia Reportażu i Dokumentu Polskiego Radia w konkursie „Polska i świat 2000” za reportaż radiowy (współautorstwo). Od 2010 roku stała recenzentka e-magazynu kultury „Esensja” (www.esensja.pl). Popularyzatorka nauki języków obcych i czytelnictwa; prowadzi spotkania autorskie. Od 2017 roku należy do charytatywnego Klubu Kiwanis Adsum w Zielonej Górze.
Cyprian Maksymilian Kasprzak
Student filologii polskiej Uniwersytetu Zielonogórskiego. Główne dziedziny jego zainteresowań to literatura, historia starożytna, moda, a przede wszystkim mitologie świata i historia religii. Przeciwnik jakichkolwiek przejawów dyskryminacji i aktywny obrońca horrorów i kryminałów jako gatunków artystycznych. Animacje i mangi są dla niego równie istotne jak epopeje narodowe i poematy wielkich mistrzów. Wiele lat nie mógł znaleźć swojego miejsca, obecnie mieszka w Żaganiu. Swoją przyszłość wiąże z pisarstwem i naukami o literaturze.
Beata Patrycja Klary-Stachowiak
Uprawia poezję i prozę. Filolog polski, felietonistka, recenzentka. Wydała kilka tomów poetyckich, ostatnio: Martwia (2019), Lęgnia (2022) oraz zbiory wywiadów Rozmowy z piórami (cz. 1, 2 i 3). W 2013 roku nominowana do Nagrody Miasta Stołecznego Warszawy w kategorii poezja za książkę De-klaracje. Laureatka Nagrody Otoczaka za tom Misterium solitera (2015), dwukrotna zdobywczyni Lubuskiego Wawrzynu Literackiego (Zabawa w chowanego, 2011; Obiekty totemiczne, 2015) oraz „Motyla” – Nagrody Kulturalnej Prezydenta Gorzowa Wlkp. Gość Festiwalu Góry Literatury.
Władysław Klępka
Urodził się w 1942 roku w Krężnicy Jarej (województwo lubelskie). Ukończył szkołę plastyczną i przez kilkadziesiąt lat pracował jako instruktor plastyk w placówkach kultury Puław i Zielonej Góry. Debiutował przekładem wierszy gruzińskich w „Poezji” (1985). Wydał kilkanaście tomików wierszy, ostatnie: Księżyc Miró (2017), Poruszona cisza (2018), Szept, trzepot, szelest (2020). Członek Związku Literatów Polskich od 2007 roku. Uprawia malarstwo w technice papier barwny ręcznie czerpany. Mieszka w Zielonej Górze.
Bartosz Konopnicki
Absolwent Uniwersytetu Zielonogórskiego. Publikował m.in. w „Akancie”, „LiryDramie”, „Helikopterze”, „sZAFie”, „Nowych Myślach”, „Bezkresie”, a także na stronie internetowej „Wydawnictwa J”. Jego wiersze drukowane są w antologiach poetyckich. Prowadzi autorski fanpage na Facebooku. Ostatnio wydał tomiki poetyckie: Jak te manekiny (2022), Zapisy promieniowania (2024) uhonorowane Lubuskim Wawrzynem Literackim 2024 (kategoria poezja). W wolnej chwili fotografuje i jeździ rowerem. Mieszka w Krakowie.
Agata Kostrzewska
Rocznik 1984. Urodziła się w Gubinie, aktualnie mieszka w Zielonej Górze. Absolwentka filologii polskiej i angielskiej na Uniwersytecie Zielonogórskim, recenzentka portalu dziennikteatralny.pl. Na co dzień pracuje w biurze i uczy języka angielskiego. W wolnych chwilach czyta książki, biega i podróżuje.
Alina Kruk
Absolwentka Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Zielonej Górze i podyplomowych studiów poznańskich UAM i AE. Laureatka konkursów na wiersze i opowiadanie. Publikuje w „Inspiracjach” oraz „Pro Libris”. Kierowniczka organizacyjna grupy literackiej OKSYMORON działającej przy ZUTW. Mieszka w Zielonej Górze.
Katarzyna Krysińska
Absolwentka Uniwersytetu Zielonogórskiego, w 2019 roku obroniła pracę doktorską z literaturoznawstwa pt. Poezja lubuska wobec sacrum. Pracowała głównie w kilku redakcjach wydawniczych. Mieszka w Zielonej Górze.
Roman Krzywotulski
Animator kultury, instruktor i pedagog teatru, reżyser związany z Żarskim Domem Kultury. Inicjator i organizator wielu projektów artystycznych. Twórca amatorskiej grupy teatralnej pn. „Teatr Drewniana Kurtyna”, z którą w latach 1978-2019 zrealizował kilkadziesiąt widowisk poetyckich, dramatycznych i plenerowych. Pasje teatralne realizował także jako prowadzący zajęcia na kierunku animacja w WSP w Zielonej Górze, następnie na UZ. Redaktor i autor wielu wydawnictw dotyczących wystaw, organizowanych przez ŻDK. Honorowy Obywatel Gminy Żary; od 2020 roku emeryt, nadal aktywnie uczestniczy w życiu kulturalnym regionu.
Mirosław Kuleba
Urodził się w Kołobrzegu w 1958 roku. Prozaik, reportażysta, niezależny dziennikarz, tłumacz z języka rosyjskiego. Z zawodu inżynier budownictwa lądowego, pracował jako zawodowy myśliwy na Syberii, obecnie prowadzi gospodarstwo sadownicze i winnicę. Korespondent prasowy na wojnach w Abchazji (1992, 1993), Jugosławii (1993) i Czeczenii (1994-1996, 1999-2000). Wydał serię książek oraz wiele reportaży o konfliktach zbrojnych. Autor monografii zielonogórskiego winiarstwa: Ampelografia Zielonej Góry, Enographia Thalloris, Topografia obiektów winiarskich i winnic Zielonej Góry. Wydał ponadto zbiór esejów pt. Enografia mistyczna miasta Thalloris (2022) oraz monografię mineralogiczną Prasiolity z Sokołowca na Dolnym Śląsku (2023).
Szczepan Macholak
Urodził się w 2003 roku w Zielonej Górze. Absolwent liceum. Studiuje nauki matematyczne i im podobne. Redaktor w BIS AGH. Pisze i rysuje. Debiutował w „Pro Libris”.
Łukasz Maciejewski
Dziennikarz, krytyk filmowy, krytyk teatralny. Wykładowca na Wydziale Aktorskim PWSFTviT w Łodzi, wykładowca dziennikarstwa na Wydziale Nauk Humanistycznych i Społecznych SWPS Uniwersytet Humanistycznospołeczny. Zasiada w kapitule Paszportów Polityki w kategorii film oraz w kapitule Nagrody im. Stefana Treugutta polskiej Sekcji Międzynarodowego Stowarzyszenia Krytyków Teatralnych AICT dla twórcy Teatru TV. Był moderatorem i współorganizatorem kilkuset festiwali i przeglądów filmowych w Polsce i w Europie. Laureat wielu wyróżnień dziennikarskich. Autor kilku książek (tom esejów Aktorki. Aktorki, Aktorki. Portrety, Wszystko jest lekko dziwne, wywiad rzeka z Danutą Stenką Flirtując z życiem). Od wielu lat współpracuje przy realizacji Kozzi Film Festiwal.
Marcin Mielcarek
Urodzony w 1996 roku w Kaliszu, od kilku lat mieszka w Zielonej Górze. Absolwent filologii polskiej na Uniwersytecie Zielonogórskim. Zadebiutował opowiadaniem w czasopiśmie literackim „Twórczość”. Od tamtego czasu publikowany w wielu poważnych ogólnopolskich czasopismach. Ostatnie jego książki to: Nad górą wisi zielone słońce (2023), Skoczek (2024) uhonorowany Lubuskim Wawrzynem Literackim 2024 (kategoria proza). Stypendysta Miasta Zielona Góra w dziedzinie literatury. Prowadzi bloga, na którym zamieszcza swoje teksty.
Ewa Mielczarek
Bibliotekoznawczyni, redaktorka, kierowniczka Działu Wydawnictw WiMBP im. Cypriana Norwida w Zielonej Górze, jurorka konkursów literackich. Szefowa wydawnictwa Art-Druk Regionalnego Centrum Animacji Kultury w Zielonej Górze (1999-2004).
Patrycja Mierzejewska
Prozaiczka i poetka, publikowała w magazynach literackich, takich jak „Strona Czynna” czy „Szpol”. Uczestniczka Pracowni Otwartych Prozą 2021 oraz Pracowni Otwartych Wierszem 2022 w Biurze Literackim. Zdobywczyni wyróżnień w konkursach. Finalistka Połowu Biura Literackiego, w ramach którego pracuje nad pierwszą powieścią. Czas najchętniej spędza w lubuskich lasach, gdzie podgląda dzikie zwierzęta. Autorka tomiku poetyckiego Wchłanianie żelaza (2023), uhonorowanego nagrodą za debiut w ramach Lubuskich Wawrzynów 2023.
Małgorzata Mikołajczak
Prof. zw. dr hab., kierowniczka Zakładu Literaturoznawstwa w Instytucie Filologii Polskiej Uniwersytetu Zielonogórskiego, członkini Komitetu Nauko o Literaturze PAN i Rady Uczelni Uniwersytetu Zielonogórskiego, przewodnicząca komitetów okręgowych olimpiady polonistycznej, prezes Lubuskiego Towarzystwa Naukowego. Zajmuje się teorią literatury, literaturą współczesną i regionalizmem w badaniach literackich. Jest autorką monografii poświęconych poezji Urszuli Kozioł i Zbigniewa Herberta, opracowała wybór poezji Herberta dla Biblioteki Narodowej. Ostatnio wydała książkę pt. Ramiona Antajosa. Z teorii i historii regionalizmu literackiego w Polsce (2021).
Iwona Peryt-Gierasimczuk
Doktor historii sztuki, specjalistka z zakresu muzealnictwa i ochrony zabytków. W latach 1993-1998 wojewódzki konserwator zabytków województwa zielonogórskiego, a w 1999-2002 lubuski wojewódzki konserwator zabytków w Zielonej Górze. Członek zarządu Stowarzyszenia Przyjaciół Gminy Świdnica, a od 2018 roku – prezeska zarządu Fundacji „Monte Verde Art.”. Wieloletnia kuratorka galerii ZPAP „Pro Arte”. W latach 2019-2023 członkini Rady Muzeum Ziemi Lubuskiej w Zielonej Górze. Od 2020 roku członkini Rady Muzeum Etnograficznego w Zielonej Górze z siedzibą w Ochli. Obecnie kierowniczka Wydziału Kultury w Departamencie Infrastruktury Społecznej Urzędu Marszałkowskiego Województwa Lubuskiego. Rzeczniczka rozwoju kultury w Zielonej Górze i regionie.
Aleksandra Piątkowska
Urodzona w 2005 roku studentka filologii polskiej na Uniwersytecie Zielonogórskim. Rozwija się w pisarstwie i pasjonuje sztuką malarską oraz filmowo-teatralną. Swoje myśli poświęca motoryzacji, kofeinie oraz szeroko pojmowanej przyrodzie.
Grzegorz Pul
Urodził się w 1973 roku. Mieszka w Białymstoku. W 2021 roku Instytut Literatury wydał jego debiut Ni szagu nazad czyli sztuka łowienia wspomnień, co było efektem zdobycia wyróżnienia w trzeciej edycji konkursu „Nowego Dokumentu Tekstowego”. Publikuje w „Helikopterze” i TY.TU.Le.
Jolanta Pytel
Poetka, prozaiczka, animatorka życia kulturalnego. Debiutowała wierszem Gwiazdy i ty w „Nadodrzu” w 1970 roku. Autorka kilkunastu tomików wierszy (za tomik Włócznia słońca otrzymała Lubuski Wawrzyn Literacki). Ostatnio wydała książki: Słowa rozrzucił wiatr (2023), Noc bez ciebie (2023), Szklany pocałunek / The glass kiss (2024). Jest twórczynią Uniwersytetu Poezji (działał w latach 1995-1998) i prezeską Stowarzyszenia Jeszcze Żywych Poetów. Prowadzi warsztaty literackie, jest jurorką w konkursach literackich.
Tomasz Ratajczak
Prof. UZ dr hab., pracownik naukowo-dydaktyczny Instytutu Filologii Polskiej Uniwersytetu Zielonogórskiego, kierownik tamtejszej Pracowni Badań nad Książką. Wykłada m.in. nauki pomocnicze literaturoznawstwa i językoznawstwa oraz prowadzi zajęcia z zakresu bytu symbolicznego Internetu.
Izabela Rudzka
Doktor habilitowany sztuki. Pracuje na stanowisku profesora nadzwyczajnego na Wydziale Pedagogiczno-Artystycznym w Kaliszu, Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Jest aktywną malarką, promuje sztukę, działając jako kuratorka i autorka projektów artystycznych. Realizowała projekty artystyczne w Polsce, Chinach i we Włoszech. Projektuje rzeźby ze szkła we współpracy z hutami w Murano koło Wenecji. Współpracuje z Teatrem Ósmego Dnia z Poznania jako projektantka scenografii i kostiumów teatralnych.
Krzysztof Skowronek
Urodził się w 1960 roku w Krakowie. Z wykształcenia magister inżynier telekomunikacji. Interesuje się muzyką, sportem. Pisze wiersze od czasu studiów. Mieszka w Skawinie.
Czesław Sobkowiak
Ukończył filologię polską na Uniwersytecie Wrocławskim. Współpracował m.in. z „Odrą”, „Nadodrzem”, „Gazetą Lubuską”, „Kroniką Ziemi Żarskiej”. Debiutował wierszem w „Nadodrzu” w 1967 roku. Autor ponad dwudziestu tomów poezji, kilku almanachów poetyckich. Laureat wielu prestiżowych nagród. Trzykrotny laureat Lubuskiego Wawrzynu Literackiego (1996, 2002, 2014), Nagrody Literackiej ZLP im. Andrzeja K. Waśkiewicza (2023). Uprawia także krytykę literacką. Mieszka w Zawadzie w Zielonej Górze.
Mirosława Szott
Poetka, krytyczka literacka, doktor nauk humanistycznych, autorka tomików poetyckich (pomiary Zamku, Anna) oraz monografii naukowej Czytanie miejsca. Poezja lubuska w perspektywie geopoetyki. Członkini redakcji „Pro Libris” w WiMBP im. Cypriana Norwida w Zielonej Górze, zastępczyni redaktora naczelnego rocznika naukowego „Filologia Polska” (wydawanego przez Uniwersytet Zielonogórski). Moderuje spotkania autorskie, uczestniczy w gremiach konkursów literackich, organizuje warsztaty pisarskie. Teksty krytycznoliterackie publikowała m.in. w „Twórczości”, „Odrze”, „Toposie”, „Frazie”, „Śląsku”.
Radosław Sztyber
Autor ośmiu monografii, ponad siedemdziesięciu rozpraw naukowych, ogłoszonych w tomach zbiorowych bądź czasopismach. Wydawca kilkunastu komentowanych wznowień zabytków pisanych z XVII w. Dyplom doktorski otrzymał w 2000 roku (Poznań), habilitacyjny zaś – w 2013 roku (Kraków). Od roku 2014 (2015) redaktor naczelny zielonogórskiego rocznika polonistycznego.
Henryk Warszawski
Entuzjasta historii, krajoznawstwa, sportu; miłośnik literatury, w szczególności twórczości lubuskiej. Zawodowo zajmował się rehabilitacją ludzi niepełnosprawnych. Sympatyk biegania, czynny maratończyk odnoszący na przełomie lat 70. i 80. ubiegłego wieku spektakularne sukcesy sportowe. Od kilkudziesięciu lat przebywa w Niemczech.
Iwona Agnieszka Zielska
Poszukuje w pisaniu prawd, które wspierają (choćby tylko autorkę) w ciągłym transformowaniu (samej) siebie, w kontekście nieustająco zmieniającej się (wokół autorki) rzeczywistości.
Przemysław Znojek
Literaturoznawca, historyk kultury, pedagog. Autor małych form prozatorskich: Podstrychoń („Akant”), Kukła („Format Literacki”), Dwudziesty czwarty („Projektor”) oraz publikacji naukowych: Sztuka głodowania według Franza Kafki („Bohemistyka”), Społeczeństwo przeciwko władzy: Praska Wiosna oczami czeskich pisarzy („Koło Historii”), redaktor monografii W kręgu szaleństwa.
The post Autorzy numeru appeared first on Pro Libris.
]]>The post KSIĄŻKI NADESŁANE appeared first on Pro Libris.
]]>
Hanna Bilińska-Stecyszyn, Sentymenty, Związek Literatów Polskich Oddział w Gorzowie Wielkopolskim, Gorzów Wielkopolski 2024, 152 s.
Anna Ciarkowska, Sploty, WAB, Warszawa 2025, 304 s.
Jadwiga Lidia Engel, Tu jestem, Oficyna Wydawnicza Pegaz, Kraków 2025, 152 s.
Maria Jolanta Fraszewska, Dzieje się wciąż. Kultura płonąca językiem, Migotania, Gdańsk 2025, 204 s.
Roman Habdas, Odrobina, SONAR Sp. z o.o., Gorzów Wielkopolski 2025, 52 s.
Jerzy Hajduga, Przespane sny, Wydawca MK, Kraków/Drezdenko 2025, 64 s.
Tomasz Jastrun, Oddani istnieniu. Wiersze wybrane, Czytelnik, Warszawa 2025, 232 s.
Dorota Anna Kawecka, Świt jeszcze daleko, Stowarzyszenie Pisarzy Polskich Oddział Kraków, Kraków 2025, 92 s.
Eugeniusz Kurzawa, Poeta pisze do nicości, [b.w.], Zielona Góra 2025, 54 s.
Karol Maliszewski, Poeta jako krytyk (i inne szkice środowiskowe), Oficyna Wydawnicza Atut – Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe, Wrocław 2025, 356 s.
Igor Myszkiewicz, Signum Temporis. Zielonogórskie pomniki i rzeźby plenerowe. Signum Temporis. Monuments and Outdoor Sculptures of Zielona Góra, Stowarzyszenie Forum Art, Zielona Góra 2024, 208 s.
Anna Nasiłowska, Wiersze stacjonarne, SPP O./Wlkp. w Poznaniu, Poznań 2024, 80 s.
Maciej Papierski, Halkionia, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 2025, 48 s.
Michał Pszczółkowski, Inna Abramiuk, Wiktoria Maria Papaj, Katarzyna Ciesielska, Maria-Alexandra Keresztyen, Tomasz Radzik, Yelyzaveta Kasishcheva, Mia100 lubuskie, tom 1, Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego, Zielona Góra 2024, 240 s.
Krystian Stolarz, Dla ciebie nawet, Prószyński i S-ka, Warszawa 2024, 304 s.
The post KSIĄŻKI NADESŁANE appeared first on Pro Libris.
]]>The post Opowieść o błękicie. Magdalena Gryska, Potencjał kontemplacyjny obrazu. Sfera mentalna, fizyczna i duchowa appeared first on Pro Libris.
]]>Opowieść o błękicie
Magdalena Gryska, Potencjał kontemplacyjny obrazu. Sfera mentalna, fizyczna i duchowa, Instytut Sztuk Wizualnych, Uniwersytet Zielonogórski, Zielona Góra [2022], 216 s.
Książka Magdaleny Gryski pt. Potencjał kontemplacyjny obrazu. Sfera mentalna, fizyczna i duchowa jest prezentacją wieloletniego dorobku twórczego jej autorki w kierunku tematu wiodącego wraz z autorskimi tekstami Niebieska melancholia, czyli cisza w obrazie oraz Nad brzegiem rzeki Pliszki. W pracy umieszczono teksty kuratorskie do wystaw i o twórczości Magdaleny Gryski następujących autorów: Żywii Leszkowicz-Baczyńskiej, Radosława Czarkowskiego, Joanny Imielskiej, Artura Pastuszka, Joanny Sokołowskiej. W monografii zaprezentowano cykle malarskie autorki z okresu 2012-2022: Wyobraź sobie…, Baseny, Cisza i spokój, Cichy umysł, Horyzonty, To czego nie widać, Kreska, Cytaty, Obiekty domowe, Dom, Dwieście nikomu niepotrzebnych przedmiotów, Obrazy mesmeryczne, które są połączeniem malarstwa, dźwięku i obiektu oraz obrazy: Biegnij, Oddech, Nowhere, Anywhere, Królowa.
Tematem monografii jest zwrócenie uwagi na kontemplacyjny aspekt sztuki, który odkrywamy poprzez zaznajamianie się z poszczególnymi pracami autorki i jej tekstami. Podkreślić warto nowatorskie podejście do sztuki i malarstwa, szczególnie w czasach ekspansji technologii, internetu oraz wzmożonego tempa życia.
Autorka monografii, pisząc we wstępie o „niebieskiej melancholii”, kojarzy błękit z emocjami i stanami umysłu, nadając tej barwie także wartości energetyczne. Błękit w historii kultury i w sztuce miał bogatą i swoistą symbolikę, która ulegała przemianom w czasie. Kolor ten w romantyzmie uzyskał znaczącą pozycję dzięki dziełu geologa, poety i powieściopisarza Friedricha von Hardenberga, piszącego pod nazwiskiem Novalis. Jego powieść Henrich von Oftendingen jest powieścią o błękicie. Podobnie Magdalena Gryska w prezentowanej monografii stworzyła własną, konsekwentnie prowadzoną przez lata opowieść o błękicie, opowieść głęboko zakorzenioną w tradycji sztuki i filozofii. Artystka odnosi się do błękitu jako symbolu przestrzeni rozumianej geometrycznie, ale przede wszystkim duchowo. Tak jak dla Goethego w jego przełomowej teorii barw Farbenlehre, kolor dla artystki jest rodzajem „prazjawiska”, czyli czegoś powiązanego z siłami kosmicznymi. Można powiedzieć, że podstawą poglądu na wszechświat i naturę jest dla Gryski pojęcie dualizmu, symetrii i polaryzacji. Polaryzacja ciemności i jasności widoczna w pracach artystki wyznacza bowiem bieg Natury, dni i nocy, determinuje rytm życia ludzkiego (cykle Cichy umysł, wystawa Naprawa duszy, obrazy: Oddech, Biegnij). Błękit stał się ulubionym kolorem W. Kandinskiego: „Błękit jest typowym kolorem niebios. Błękit w swoich najniższych głębiach rozwija element spokoju” – pisał o tym kolorze znakomity twórca w cenionej do dzisiaj O duchowości w sztuce. Książka Gryski oraz prezentowane w niej prace autorki korespondują niezawodnie z myślami tego wielkiego artysty. Warto zauważyć cykl autorki o tytule Wyobraź sobie, którego założeniem jest twórcza inspiracja i ponadczasowa komunikacja z dziełem innego mistrza. Autorka w tym przypadku podkreśla czytelną komunikację z twórczością Urszuli Broll, odnosząc swój własny malarski cykl do wybranego obrazu tej artystki. Nawiązanie swoistej komunikacji z innym artystą, poprzez sztukę, bez udziału osobowego komunikujących, komunikacji, gdzie zaangażowane są tylko obrazy oraz realizowane poprzez nie przekazy podświadomości subtelności, są nowatorskim sposobem kontaktu intelektualno-emocjonalnego w ramach synergii sztuki ze sztuką wyrażonym w tej monografii. W drugiej połowie XX wieku totalitarną „epokę błękitu” stworzył Yves Klein, artysta, który zamyka cały swój kolorystyczny świat malarski w jednym, wyszukanym tonie błękitu nazwanym International Klein Blue (IKB). Jego wielkoformatowe płótna pokryte IKB mają i przekazują nieskończoność przestrzeni wykreowanego przez artystę świata. Malarski cykl Gryski Baseny oraz wystawa Naprawa duszy to próby stworzenia przez autorkę zamknięcia i zapisania swojego własnego świata wyłącznie w tonach błękitu, które w tym przypadku nie tylko przekazują nieskończoność przestrzeni, ale przede wszystkim zachęcają do kontemplacji ciszy. Myślenie kolorem jest dla autorki wartością dominującą w postrzeganiu rzeczywistości.
Doświadczając spotkania ze sztuką Magdaleny Gryski, odbieramy błękit jako kolor otwierający przestrzeń, wyobraźnię. W jej pracach jest to kolor powiększający ekspresyjne możliwości przekazu, ale i także inspirujący do kontemplacji. To jakby artystka zacytowała w swoich pracach znakomitego szwedzkiego artystę pracującego głównie w szkle, który w katalogu do własnej wystawy Nine Rooms w Wenecji napisał: „Kolor błękitny to kolor, w którym mogę eksperymentować, to kolor, który nobilituje poezję”. Twórczość Gryski odnosi się także do wielu innych wielkich twórców, takich jak Philip Otto Runge, Pablo Picasso, Franz Marc, Wassily Kandinsky, Yves Klein, którzy stworzyli nowe, własne, rodzajowo-symboliczne identyfikacje dla błękitu. Bliskie jej są postawy twórców, takich jak Kazimierz Malewicz, Roman Opałka, Urszula Broll, dla których proces tworzenia to kontemplacja czy poszukiwanie jedności i pełni. Artystka w prezentowanej monografii potwierdza, że porusza się podobnym tropem. Tworząc, autorka poszukuje uniwersum i chce je jednocześnie kontemplować.
Postawa twórcza artystki, zaprezentowana w omawianej książce, łączy w sobie wpływy rzadkich dziś źródeł,
takich jak: neoplatonizm, idealizm i mistycyzm oraz mistyczna filozofia Wschodu. Z tych źródeł autorka czerpie przekonanie o wyższości ducha nad materią i wiarę w absolutne Dobro, Prawdę i Piękno, a także wiarę w intuicję, w instynkt twórczy i w sumienie jako podstawę prawdy i zaufania do siebie, jedyny bodziec wewnętrzny mogący wskazywać twórcy jego własną drogę.
Monografia prezentuje twórczość wszechstronnie utalentowanej artystki, przede wszystkim malarki, dydaktyka i naukowca oraz przybliża jej postawę twórczą zakorzenioną w filozofii, historii sztuki, estetyce i metafizyce. Jest to bogato ilustrowana opowieść na temat procesu tworzenia i jego związku z życiem, dotycząca też pytań o pojęcia obrazu czy przestrzeń dzieła sztuki, poparta znakomitymi realizacjami malarskimi, obiektami i mechanizmami oraz fotografią.
Izabela Rudzka
The post Opowieść o błękicie. Magdalena Gryska, Potencjał kontemplacyjny obrazu. Sfera mentalna, fizyczna i duchowa appeared first on Pro Libris.
]]>The post Brahms i Haydn w mistrzowskim wykonaniu. I Koncert fortepianowy d-moll op. 15 Johannesa Brahmsa; Symfonia nr 92 G-dur „Oksfordzka” Josepha Haydna, Filharmonia Gorzowska, 1 marca 2025 r. appeared first on Pro Libris.
]]>Brahms i Haydn w mistrzowskim wykonaniu
I Koncert fortepianowy d-moll op. 15 Johannesa Brahmsa; Symfonia nr 92 G-dur „Oksfordzka” Josepha Haydna, Filharmonia Gorzowska, 1 marca 2025 r.
Urzekająca sceneria – za krzesełkami muzyków nowiutkie kotły – naturalna skóra, piękne, matowe, głębokie brzmienie. Z przodu swoją fortepianową czernią pyszni się koncertowy Steinway… Witani oklaskami wchodzą muzycy, stroją instrumenty. Tuż po nich wkracza solista Szymon Nehring i dyrygent Przemysław Fiugajski. Milkną brawa, zapada cisza! I Koncert fortepianowy Johannesa Brahmsa, jak na czasy powstania, jest prawdziwie nowatorski.
Właściwie to symfonia z towarzyszeniem fortepianu. Bezprogramowa. Muzyka dla Muzyki. Po raz pierwszy dzieło zostało wykonane na prywatnej prezentacji w Hamburgu 30 marca 1858 roku. Prawykonanie z publicznością odbyło się w Lipsku 22 stycznia 1859 roku. Ówczesna prasa donosiła, że koncert nie miał wielkiego powodzenia u publiczności, jednak prominentni muzycy z respektem odnieśli się do utalentowanego artysty. Recenzenci podkreślali u Brahmsa „…wielki talent muzyczny, dostrzegając także jego niezwykłą sztukę gry fortepianowej, ale sam utwór uznawano za niezrozumiały, nawet oschły i chwilami w wysokim stopniu męczący”*. Wracając zaś do wykonania filharmoników gorzowskich – tremolem, w forte, rozpoczęły kotły (Aleksander Lasek), po kilku sekundach – smyczki i tak do ponad półtorej minuty trwał ten specyficzny dialog introdukcji. Po czterech minutach wkroczył pianista, Szymon Nehring, wielokrotny zwycięzca w konkursach pianistycznych, w tym laureat Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego Artura Rubinsteina w Tel Awiwie, także finalista 17. Międzynarodowego Konkursu im. Fryderyka Chopina w Warszawie. Czas trwania Koncertu to około 50 minut. Jak długo grano Brahmsa w Filharmonii Gorzowskiej? Nie wiem! Minął jak chwila! Zaznałem stanu, kiedy muzyka tak wciąga, że traci się poczucie czasu, a z zasłuchania w nią budzą te sekundy ciszy po niej. Było to wydarzenie, o którym nie powinno się mieć śmiałości pisać. Zatem w największym skrócie – doskonały pianista i za nim postępująca orkiestra. Wszystkie atrybuty wykonawcze plasowały się na najwyższym poziomie: legato, narracja, dynamika, pięknie realizowane diminuenda i crescenda, harmonia, kolorystyka brzmieniowa, umiejętność wzajemnego słuchania, uważność na każdy ruch dyrygenta… Mógłbym wymieniać jeszcze dalej. Wrażenia z koncertu trafnie wyrażono na fejsbukowym profilu (M.S.): „…Brahms wielki i wspaniały. Wirtuozowski i symfoniczny zarazem. Gwałtowny, pełen żaru, intensywny, ale i welwetowy, pełen miękkości, tajemnicy, niedopowiedzenia, chwilami zapierający dech nie siłą, a kruchością właśnie. […] …to muzyka przynosząca oczyszczenie, dotykająca emocji w sposób trudny do opisania”.
Drugą część piątkowego koncertu wypełniła Symfonia „Oksfordzka” Josepha Haydna. Skomponował ich w sumie 108, stąd pisze się o nim jako o ojcu symfonii. 92. jest nieco inna od wcześniejszych. Mniej elegancka, nie w stylu galant, nieco poważniejsza, ale przecież ani smutna, ani mniej radosna. Jest w niej nieco dramatyzmu, poważniejszych tonów, liryzmu, a wszystko to opakowane znakomitą instrumentacją, harmonią. Część ostatnia utworu uosabia Haydna, jakiego znamy – wesołego, roześmianego, czupurnego. Całość została entuzjastycznie przyjęta przez publiczność, honorując zespół filharmoników frenetycznymi brawami. Po koncercie rozmawiałem z jednym z melomanów-ekspertów, który powiedział z przekąsem, że to nie był Haydn, a… Fiugajski. To prawda – od dawna uważam, że nasz dyrygent interpretuje dzieła muzyczne, dodając swoje rozumienie, poczucie. To nie jest tylko odgrywanie nut. To perfekcyjne rozumienie intencji autora, wykorzystanie możliwości orkiestry, nade wszystko zaś nadanie autorskiego kształtu wykonaniu. Zawsze, moim zdaniem, wysublimowanego, dobrego. To taka wartość dodana.
Zygmunt Marek Piechocki
* L. Erhardt, Brahms, Kraków 1984, s. 100-101.
The post Brahms i Haydn w mistrzowskim wykonaniu. I Koncert fortepianowy d-moll op. 15 Johannesa Brahmsa; Symfonia nr 92 G-dur „Oksfordzka” Josepha Haydna, Filharmonia Gorzowska, 1 marca 2025 r. appeared first on Pro Libris.
]]>The post Ucieczka od losu. Tamta Melaszwili, Kos, kos, jeżyna appeared first on Pro Libris.
]]>Ucieczka od losu
Tamta Melaszwili, Kos, kos, jeżyna, Wydawnictwo Filtry, Warszawa 2024, 240 s.
Czy kobiecość może uwierać? – nasuwa się to pytanie po przeczytaniu znakomitej powieści gruzińskiej pisarki Tamty Melaszwili pt. Kos, kos, jeżyna. Bohaterką powieści jest Etero – pięćdziesięcioletnia kobieta prowadząca sklep na współczesnej, gruzińskiej prowincji. Etero mieszka sama, nigdy nie związała się z mężczyzną, inaczej niż wszystkie jej koleżanki
z tej samej miejscowości. Odkąd przestała zajmować się ojcem i bratem, czyli uwolniła się z roli służącej, konsekwentnie dąży do zdobycia niezależności finansowej.
Jeśli spojrzeć na Etero w kategoriach współczesnego kapitalizmu, można zobaczyć (i docenić) osobę, która dzięki ciężkiej pracy i zaradności poradziła sobie, zyskała niezależność w okresie kapitalistycznej transformacji Gruzji. Sklep z kosmetykami, który prowadzi, przynosi dochód na tyle dobry, że kobieta może być spokojna o swoją dostatnią emeryturę. Taki też cel towarzyszy jej przez lata ciężkiej pracy. Jednak otoczenie społeczne kobiety – sąsiadki, przyjaciółki, klientki widzą w niej przede wszystkim osobę, której należy współczuć. Towarzyszy temu zazdrość, bo przecież żadna z kobiet, które krytykują staropanieństwo Etero, nie odważyła się ułożyć życia niezgodnie z tradycyjnym układem, w którym mężczyźni rządzą, a kobiety podporządkowują swoje potrzeby oczekiwaniom partnerów, ojców, braci, szefów etc.
Etero wyłamuje się ze schematu, pragnie troszczyć się tylko o siebie. W zupełności odpowiada jej rola, którą sobie wybrała – bezdzietnej „starej panny”. Związanie się z mężczyzną oznacza dla Etero zniewolenie i wejście w rolę ofiary przemocy. Kobieta dobrze poznała ten scenariusz, bowiem po śmierci matki przez wiele lat obsługiwała ojca i brata. Nikt się z nią nie liczył ani nie dbał o jej potrzeby.
Plan na życie, który ułożyła sobie Etero, nie jest doskonały. Pewnego dnia, pod wpływem impulsu wchodzi w relację intymną z dostawcą towaru, który regularnie przyjeżdża do jej sklepu. Kobieta pragnie zachować dyskrecję, ukrywa swój związek. Rozumie bowiem, że ujawnienie faktu, iż spotyka się z żonatym mężczyzną, spowoduje ostracyzm ze strony ludzi, od których przecież zależy. Etero musi utrzymywać pozory. Utrata dobrego imienia oznacza społeczną śmierć.
Co zrobi ze swoim życiem Etero? Czy uniknie losu, od którego tak bardzo stara się uciec? Czy niezależność, którą z takim trudem wywalczyła, jest w ogóle możliwym do realizacji projektem życia?
I wreszcie – dlaczego Etero i jej styl życia tak bardzo drażni ludzi wokół? Ostatnie pytanie kieruje uwagę na jeden z kluczowych, „ukrytych” kontekstów społecznych, które można odczytać w znakomitej powieści Tamty Melaszwilii. Jej bohaterka odmawia wejścia w rolę, która wymaga wykonywania, czasem przez całe życie, tak zwanej pracy emocjonalnej. Taką pracą obciążane są kobiety od wieków. Polega ona na „regulowaniu” – odczytywaniu i zarządzaniu – uczuciami innych ludzi. Najczęściej robią to kobiety: opiekują się dziećmi i osobami zależnymi, świadczą usługi, dbają o szeroko rozumiany dobrostan członków swojej rodziny. Taka praca, nazwana przez amerykańską socjolożkę Arlie Hochschild „pracą emocjonalną” albo „zarządzaniem emocjami”, jest kosztowna dla jednostki, która ją wykonuje, najczęściej jednak nikt za nią nie płaci. Praca ta jest niewidzialna, niedoceniana i nie daje wysokiego społecznego statusu. I choć, jak pisze Hochschild w książce Zarządzanie emocjami. Komercjalizacja ludzkich uczuć, pracę emocjonalną wykonują zarówno kobiety, jak i mężczyźni, jest ona ważniejsza dla kobiet. Kobiety bowiem, dysponując mniejszymi od mężczyzn zasobami materialnymi, zajmując z tego powodu niższe pozycje w hierarchii społecznej, muszą korzystać z innych zasobów. Tymi ważnymi zasobami stają się dla kobiet emocje i uczucia oraz praca emocjonalna, „[…] która potwierdza, podnosi i komplementuje dobre samopoczucie i status innych”*. Kobiety, które nie chcą takiej pracy wykonywać, są zwykle określane jako niemiłe, mało kobiece. Takie właśnie opinie wypowiadane są na temat Etero przez otaczających ją ludzi.
Po wielu latach od opublikowania badań na temat pracy emocjonalnej przez Arlie Hochschild, do zagadnienia zarządzania emocjami nawiązuje współcześnie dziennikarka Rose Hackman (Praca emocjonalna. Jak niewidzialna praca kształtuje nasze życie i jak poznać się na własnej sile). Hackman pisze: „Praca emocjonalna, jako konkretna forma pracy sfeminizowanej wciąż jest wyśmiewana i niedostrzegana, bo wielu ludziom trudno sobie wyobrazić, że zadania i obowiązki związane z miłością, troską, rodziną i kobiecością mogłyby mieć coś wspólnego z prawdziwą pracą”. Niemniej jednak, o czym wiedzą miliony kobiet na całym świecie, zabieganie o uczucia innych ludzi, dbanie o relacje, czynności opiekuńcze, wymagają ciągłego wysiłku i starania, żeby nie wypaść z roli.
Etero – bohaterka książki Kos, kos, jeżyna – odcina się od oczekiwań społecznych związanych z pracą emocjonalną na rzecz mężczyzn. Nie chce być służącą. Prowadzenie domu, gotowanie, sprzątanie, dbanie o potrzeby domowników rzadko postrzegane jest w kategoriach wartościowej pracy. To praca niewidzialna, choć konieczna – ktoś musi ją wykonać. Dla Etero to służba – niewdzięczna, naznaczona cierpieniem, upokorzeniem i wykorzystaniem, również na polu relacji seksualnych. Przejmujący obraz losu kobiet na służbie, czyli takich, które w poszukiwaniu utrzymania zgodziły się na podporządkowanie swojego życia wielogodzinnej pracy opiekunki, sprzątaczki, kucharki, które muszą przedkładać uczucia i emocje innych ludzi nad własne sprawy, przedstawia Joanna Kuciel-Frydryszak w książce Służące do wszystkiego. Etero nigdy nie będzie „służącą do wszystkiego”, bo udało jej się uciec od losu kobiet, które żyją nie swoim życiem. Co ciekawe, bohaterka książki Kos, kos, jeżyna nie jest bynajmniej feministką świadomie zmieniającą swoje życie. Prowadzi ją instynkt przetrwania, który podpowiada, do kogo się zbliżyć, przed kim zaś uciekać.
Książka Tamty Melaszwili opowiada o uniwersalnych społecznych pułapkach, w które wpadają kobiety, o paradoksach wolności i niezależności. Na głębszym poziomie analizy to również obraz współczesnego zmieniającego się społeczeństwa, w którym patriarchat mocno się trzyma, a jego wiernymi strażniczkami bynajmniej nie są jedynie mężczyźni, ale właśnie kobiety. Wprawdzie nowoczesność jest widoczna na poziomie materialnych artefaktów (jakość życia wzrosła), lecz stereotyp kobiety samotnej, czytaj – takiej, która „nie ułożyła sobie życia”, wciąż ma się dobrze.
Psychologiczny i społeczny portret Etero jest wyrazisty i wiarygodny. Jeśli czytelnik/czytelniczka szuka w portretach literackich refleksu własnych doświadczeń, historia opowiedziana przez Melaszwili spełnia ten warunek – zdecydowanie przekracza granice gruzińskiej prowincji.
Beata Czuba
The post Ucieczka od losu. Tamta Melaszwili, Kos, kos, jeżyna appeared first on Pro Libris.
]]>