Henryk Warszawski

Byłeś mi Bratem

W jednym z wierszy Mieczysław J. Warszawski jakby kalendarzowo przewidział swoją majową śmierć: „Dobrze byłoby umrzeć/ W maju…”. I tak się stało. 2 maja 2015 roku poeta zmarł w zielonogórskim hospicjum. Pożegnał się z Poezją, Domem rodzinnym, Oknem w poetyckim pokoju, kultową wiejską Gruszą. Z Odrzańskiem.

Właśnie mija dziesiąta rocznica śmierci Mietka, który całe życie spędził w Laskach Odrzańskich. Tu mieszkał i tu tworzył. W dekadę kresu życia poety postanowiłem poczynić podsumowanie – jak dzisiaj jest wspominany, czytany, odbierany? Myślę, że pogodnie. Zarówno w rodzinie, jak i w kręgach lubuskiej kultury. Wszak ma swoją ławeczkę na Skwerze Poetów przy Bibliotece Norwida, tablicę pamiątkową w rodzinnej wsi, zaistniał w licznych wspomnieniach, antologiach, wierszach wokół Gościa samego siebie. Dzięki Robertowi Rudiakowi ukazała się też filmowa płyta pod takim właśnie tytułem. Z kolei zielonogórski reportażysta, redaktor Cezary Galek, zrealizował wzruszającą audycję o zielonogórskim bardzie.

Henryk Warszawski

Po obu stronach Odry

Wszystko zaczęło się od Odry. Niemal 70 lat temu urodziłem się w Krośnie Odrzańskim. Moje dzieciństwo, lata szkolne, sportowe rozbieganie to wioska Laski, też Odrzańskie.

Niejako z nurtem tej rzeki – od źródeł w morawskim Kozlov – spływam latami – po Bałtyk. Miejscem urodzenia czuję się duchowo spokrewniony z Klabundem^*, którego twórczość fascynuje mnie do dzisiaj. Szukam jego śladów w Crossen an der Oder.

Tak chciał los, że znalazłem moje miejsce w życiu po zachodniej stronie Odry. Trudne lata stanu wojennego, niezgoda z politycznym klimatem partyjnego kraju, praca w militarnej szkole sprawiły, że podjąłem decyzję o opuszczeniu Polski. Emigracja, exodus, ucieczka, pomówienie o zdradę ojczyzny, to trudne do zdefiniowania stany mojego odważnego kroku na Zachód. Dziś przyznaję, że najbardziej męczyła mnie komunistyczna miernota, przemądrzałość, brak tolerancji, hałas, wrzask.

Te stany potęgują się przerażająco w obecnym zgiełku. Ojczyzna? Trudno mi się opowiedzieć. Nazywam ją emocjonalnie po europejsku – Odrzańskie.

Tomik poetycki brata, Mieczysława Warszawskiego nosi ten właśnie tytuł Odrzańskie. Zainspirowany był moim bieganiem nad Odrą. Po jednym z treningów podpowiedziałem mu ten tytuł.

Lubię poruszać się po zarośniętych ścieżkach, krętych, niewygodnych, pełnych rozstajów. W tym poszukuję wartości, bliżej wyciszenia, piękna, zachwytu. Wędrowaniem, biegiem, zatrzymaną chwilą podążam w kierunku świata, który mnie wartościowo wabi.

O każdej porze roku odwiedzam ukochaną rzekę. Ubiegłorocznym latem przekraczałem promem Odrę z Güstebieser Loose do Gozdowic. Tam znajduje się dominujący wśród łąk nadodrzańskich, pomnikowy metaloplastykon Boga Odry – Viadrusa.

Żyję niejako w rozkroku granicznym, intensywnie chłonąc kulturę sąsiednich narodów. Pomaga mi w tym otwarcie na literaturę, muzykę, sztukę, przyrodnicze piękno.

Dobrze mi też z tym, gdy czytam, piszę, myślę, żyję codziennością – w języku niemieckim.

W moich przygodach czytelniczych przeżywam często podwójną radość analizowania tej samej książki w dwóch językach.

Zajmujące mnie od lat książki Miłosza, Szymborskiej, Tokarczuk, Szczypiorskiego odbieram z dwujęzyczną barwą intelektualnej intensywności.

Bliżej Odry – twórczość Sobkowiaka, Koniusza, Warszawskiego, Morawskiego.

Także „an der Oder”, kiedy czytam Kleista, Fontane’a, Klabunda, Bierbauma, Eicha – w tłumaczeniach polskich.

To bycie w drodze, ta wędrówka, podróże do miejsc, gdzie nic nie ma, wyostrzają moją wrażliwość, uwagę obserwacji, dostrzeganie piękna obrazu, miejsca, chwili.

Znajduję wyciszenie i spokój myśli w zatrzymaniu.

Najtrafniej moje płynięcie Odrą oddają słowa Klabunda: „…gdzie czas wpływa do wieczności…” („…wo die Zeit mundet in der Ewigkeit…”).

I tak podążam – po obu stronach Odry – w kierunku bliskiej Wieczności: Pełen emocji i wiary, na dalsze – kiedyś – podróżnicze spotkania z tymi, którzy już po tamtej stronie.

A sił dodaje mi moja medytacyjna modlitwa, zawierająca cztery słowa: Hygge – Sisu – Mut – Pasja.

Pokłon Viadrusowi – bo Odrzańskie.